Làng... nói phét ở Bắc Giang

Nguồn : http://www.cva-tb.tk/t57-topic

Tiêu Đề : Làng... nói phét ở Bắc Giang

wWw.cva-tb.tk - Kết Nối Cộng Đồng Chu Văn An Online
--------------------------------------------------
Bà Hà khoe tấm băng rôn khẩu hiệu về sự trung thực



Làng... nói phét ở Bắc Giang


(Tin tuc) - Bao nhiêu năm qua, dân
làng Dương Sơn, xã Liên Sơn (Tân Yên, Bắc Giang) phải chịu tiếng oan là
làng nói phét. Chuyện "chém gió" của các cụ ngày xưa chỉ là quá vãng
nhưng giờ đây, con cháu phải chịu điều tiếng không hay từ xã hội và việc
dựng vợ gả chồng cũng trở nên khó khăn vì nhỡ đâu "nó nói phét".
"Dương Sơn hội quán"

Trong chuyến công tác tại Bắc Giang, chúng tôi được nghe người dân tỉnh
này truyền khẩu nhiều câu chuyện hư hư thực thực về làng nói phét Dương
Sơn thuộc xã Liên Sơn. Những câu chuyện ấy đã thuộc về quá khứ và trở
thành giai thoại khiến ai cũng phải tò mò.

Qua vài con đường ngoằn nghèo rợp bóng tre mát rượi, chúng tôi hỏi thăm
một cô gái trẻ về làng nói phét. Bỗng cô gái trợn mắt, giọng cứng đanh
nói thẳng: "Các anh về làng Dương Sơn thì về chứ đừng hỏi làng nói phét.
Ở đây chẳng có làng nói phét nào cả. Người ta cứ đồn thế chứ làng em có
nói phét gì đâu".



Dương Sơn hội quán

Nói rồi cô gái dẫn chúng tôi đến một
ngôi nhà màu vàng cũ kỹ, bên trong sân đầy rơm rạ và vắng tanh không một
bóng người. Chưa kịp hỏi, cô gái đã chỉ tay: "Đấy, các anh thích nghe
nói phét thì vào đấy mà thăm". Tôi đánh bạo đi vào, nhà không một bóng
người, phía mái trên hiên vỏn vẹn bốn chữ "Dương Sơn hội quán".

Gặng hỏi mãi, sau một hồi suy nghĩ cô gái mới kể: "Ngày xưa, các cụ làng
em nói phét lắm. Không đâu địch được tài "chém gió" của các cụ. Thế nên
ở Bắc Giang người ta mới hay đọc câu thơ "Hòa Làng nói phét có ca/Dương
Sơn nói phét bằng ba Hòa Làng".

Một trong những câu chuyện "chém gió" của dân Dương Sơn đều liên quan
đến "Dương Sơn hội quán", bởi đó là nơi để các cụ uống trà bình văn và
kể chuyện phiếm, đồng thời cũng là chốn trổ tài nói phét. Nổi tiếng nhất
là cụ Cả Tam, bởi nhân vật này có khuôn mặt khác lạ, cách kể chuyện hóm
hỉnh và nhất là bộ ria mép đưa đẩy mỗi khi kể chuyện.

Một buổi trưa hè ngồi cùng mấy cụ trong thôn Dương Sơn, cụ Cả Tam muốn
khoe tài mình thính mới kể rằng: "Thời đánh nhau với giặc Mỹ, phi công
của chúng muốn ném bom nên bay thấp lắm. Tôi ở dưới còn nghe chúng nó
nói chuyện với nhau". Chưa hết, cụ còn khoe tài săn bắn: "Tôi vác cung
nỏ đi săn. Bắn có một phát mà trúng bụng con hươu cái, trúng dái con
hươu đực, trúng ức con hươu con, ba con chết co tròn một đống".

Phân tài cao thấp bằng thi nói phét

Cô gái mỉm cười giải thích: "Nếu nghe qua thì ai cũng bảo cụ Cả Tam nói
phét nhưng thực ra cụ chỉ nói chữ thôi. Cụ đi săn nhưng bắn phải con
hươu mang thai. Thai của loài hươu thường là một đực và một cái. Cụ bắn
tên xuyên bụng con mẹ và trúng hai con hươu trong cái bào thai kia. Con
hươu mẹ ngã vật xuống chết cùng cái bào thai vo tròn một đống".

Chính tài nói phét của cụ Cả Tam và những người cùng trang lứa đã tạo
cho làng một phong trào "chém gió" chưa từng có. Nhưng oái oăm thay, ở
gần Dương Sơn cũng có một làng nói phét có tiếng. Đó là Hòa Làng, chỉ
cách Dương Sơn một quả đồi và cùng huyện Tân Yên.

Hai ngôi làng này đã từng nhiều lần phân tài cao thấp bằng cuộc thi nói
phét. Và tất nhiên, lần nào các cụ bên Dương Sơn cũng giành phần thắng
đậm. Thời gian trôi đi, các cụ cao tuổi dần về với tổ tiên nên đã từ
lâu, những cuộc thi nói phét không còn và thay vào đó là nỗi oan cho
những hậu duệ không biết... nói phét.

Cách biến tấu ngôn ngữ cho hoa mỹ

Chúng tôi tìm gặp bà Nguyễn Thị Giang, Ban Văn hóa của xã Liên Sơn và
được khẳng định người làng Dương Sơn không nói phét. Chuyện nói phét chỉ
có thời xưa khi cuộc sống nông nhàn, còn bây giờ người làng ấy lo làm
giàu còn chưa đủ thời gian thì nói phét lúc nào.

Ông Nguyễn Văn Thắng, phó chủ tịch UBND xã cho hay: "Dương Sơn nói phét
chỉ là câu chuyện của quá khứ. Đó cũng là một nét văn hóa chơi chữ mà
thôi. Nếu xét kỹ ra thì đó không phải là nói phét mà là cách biến tấu
ngôn ngữ cho hoa mỹ".



Bà Hà khoe tấm băng rôn khẩu hiệu về sự trung thực

Để xác thực thông tin, chúng tôi tìm đến
bà Nguyễn Thị Hà, trưởng thôn Dương Sơn. Bà Hà cười vui nói: "Gớm! Làm
gì mà nhà báo bảo chúng tôi nói phét. Ngày xưa các cụ hay tụ tập ở
"Dương Sơn hội quán" uống trà chuyện phiếm với nhau rồi mở cuộc thi nói
phét. Còn bây giờ cả làng có ai nói phét gì đâu. Họ nói thật và sống
thật với nhau nữa là đằng khác ấy chứ". Nói rồi bà Hà đi lấy tấm băng
rôn khẩu hiệu về sự trung thực để minh oan cho cả làng. Đó là tấm băng
rôn chữ vàng trên nền màu đỏ rất ngắn gọn: "Cung cấp thông tin đầy đủ,
trung thực là nghĩa vụ và quyền lợi của mọi người, mọi nhà".

Nói thật vẫn "nhận giải" nói phét

Đó là chuyện có thật 100% ở Dương Sơn. Người phải "nhận giải" nói phét
là ông Vũ Văn Lập sinh năm 1939. Ngồi nói chuyện với ông Lập trong căn
nhà cấp bốn, vợ ông Lập xuề xòa: "Nói phét gì đâu chú, ông ấy đi đọc thơ
rồi được giải nhưng người ta cứ bảo ông ấy được giải nói phét, khổ thế
đấy!".

Sau một hồi gãi đầu gãi tai, ông Lập thanh minh: "Năm 2009, tôi sang
Đình Vồng thuộc xã Song Vân thi cùng hội Hòa Làng. Đọc mấy bài thơ, nghe
hay hay thì họ cho mình cái giải nhất. Nói là giải chứ có cái giấy tờ
gì đâu. Được ít tiền tôi đem về liên hoan với anh em trong thôn cho vui
thôi".

Ông Lập từ nhỏ đã được nghe các cụ nói phét trong các cuộc trà dư tửu
hậu nên cũng học được đôi ba thuật chơi chữ. Thỉnh thoảng nhàn rỗi, ông
đem bút ra làm thơ. Thơ về con gà, cây ổi, thơ về con ong, cái kiến rồi
đọc cho vợ con và hàng xóm thưởng thức. Trong những bài thơ ấy cũng có
đôi chút hư cấu, lại nghe xuôi tai nên vô tình được giải của một số cuộc
thi thơ ở địa phương.

Tiếng oan khó... rửa

"Nhiều người Dương Sơn buồn phiền cho nỗi oan của làng nhưng cũng nhiều
người vui vẻ chấp nhận vì dù sao, đó cũng là một nét văn hóa xa xưa của
cha ông để lại", bà Hà chia sẻ.

Qua tìm hiểu, chúng tôi được biết đám thanh niên làng khác vẫn thường
lấy chuyện nói phét để đả kích thanh niên làng Dương Sơn. Tuy nhiên,
người Dương Sơn hiền lành, nhẫn lại, hòa hiếu nên ít khi xảy ra mâu
thuẫn từ những câu chuyện bên lề.

Nhưng việc dựng vợ gả chồng là chuyện lớn. Ở Dương Sơn cũng có không ít
trường hợp kết hôn bất bất thành vì người nơi khác thường hay định kiến
"đó là làng nói phét". Ngay trong đám thanh niên có tán tỉnh nhau cũng
khó, các chàng trai cô gái làng khác thường bán tín bán nghi về câu
chuyện của người đang tán tỉnh mình. Họ sợ, người ấy đang "chém gió" để
lấy lòng hoặc sợ về làm dâu rể Dương Sơn là phải gia nhập làng nói phét.